YER YÜZÜNÜN EN DEĞERLİ TURKUAZ'I : "NOUHAD HADDAD"

Nouhad Haddad, 21 Kasım 1935'te Jabal al Arz, Lübnan'da Maruni bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Aile daha sonra Beyrut'un Zuqaq el Blatt bölgesine taşındı. Beyrut'un Patrikhanesi'ne bakan, komşuyla paylaşılan bir mutfağı olan tek odalı klasik bir Lübnan evinde yaşadı. Babası Wadi Mardin'den Lübnan'a göçen bir Süryani'ydi ve bir baskı evinde dizgici olarak çalışıyordu. Annesi Lisa ise evde dört çocuğu, Nouhad, Youssef, Hoda ve Amal'a bakıyordu.

10 yaşında Nouhad, olağan dışı sesi ile okulda dikkat çekti. Tatilde düzenlenen okul müsamerelerinde düzenli olarak şarkı söylüyordu. Şubat 1950'de okul şovlarından birine katılan Lübnan Konservatuvarı öğretmeni ve aynı zamanda ünlü bir müzisyen olan Mohammed Fleyfel'in dikkatini çekti. Sesi ve performansından etkilenen Fleyfel, Nouhad'ı konservatuvara gitmesi konusunda etkiledi. Önce, Nouhad'ın tutucu babası onu konservatuvara gönderme konusunda isteksiz olsa da, kardeşinin de onunla birlikte gitmesi koşuluyla izin verdi. Nouhad'ın ailesi toplu olarak onun müzik kariyerine destek olmuştur.

Mohammed Fleyfel, Nouhad'ın yeteneğiyle çok ilgilendi. Eğitiminin dışında, Kuran'dan ayetleri okumayı öğretti. Bir kez şarkı söylerken, Lübnan Radyo İstasyonu ve müzisyen (ayrıca ünlü Lübnanlı şarkıcı Majida Roumi'nin babası olan) Halim el Roumi'nin dikkatini çekti. Roumi onun sesinden etkilendi ve Arap notalarının yanında Batı notalarını da rahatça söyleyebilme yeteneğini farketti. Nouhad'ın isteği üzerinde, el Roumi onu Beyrut'taki radyo istasyonu korosuna şarkıcı olarak atadı ve onun için şarkı bestelemeye başladı. Nouhad'ın sahne adını "Turkuaz" anlamına gelen ve Arapça bir kelime olan "Feyruz" olarak dile getirdi.

1960'larda Feyruz, Halim Roumi'nin deyimiyle "Lübnan şarkıcılığının First Lady'si" olarak tanımlanıyordu. Bu dönemde, Rahbani kardeşler, Feyruz için yüzlerce ünlü şarkı, operattalarının bir çoğunu ve 3 sinema filmini hazırladı.

1969'da, Cezayir Başkanı Houari Boumedienne huzurunda özel konsere çıkmaması nedeniyle altı ay boyunca Lübnan radyo istasyonlarında Feyruz şarkıları yasaklandı. Bu olay, popülaritesinin artmasına sebep oldu. Feyruz açıklamasında her zaman her ülke ve bölgede halklara şarkı söyleyeceğini ancak asla bir birey için şarkı söylemeyeceğini belirtti.

1971'de Feyruz'un ünü büyük Kuzey Amerika turnesinden sonra uluslararası seviyeye çıktı. Konserler Amerikan ve Arap-Amerikan kitleler tarafından oldukça pozitif tepkilerle karşılandı. Arap diasporasına ulusal kimliğini hatırlatan bir figür olarak tarihe geçti.

1978'de Avrupa ve Basra Körfezi ülkelerini dolaşıp, Paris Olympia dahil olmak üzere çok büyük konserler verdi.

1975-1990 arasında devam eden iç savaşta Lübnan'ı terk etmeyi reddetti. İç savaş esnasında evine isabet eden bir füze ile evinden çıkmak zorunda kalmıştır. Ama yine de biricik Beyrut'unu bırakmamış ve Lübnan içinde güvenli bir bölgeye çekilmiştir. Amacı halkının yanında durmaktı. Ülkede şiddet ve ayrımcılık bitene kadar sahneden elini ayağını çekmeye karar verdi, ülke dışındaki konserlerinde ve TV röportajlarında ise bir kez bile gülmemiş, savaşı bu duruşuyla da protesto etmiştir. Ülke içi konserlere çıkmama kararını sadece bir defa bozdu, o da ikiye bölünmüş Beyrut’ta sahnelen “Petra” opereti içindir. Amacı kaynaştırıcı olmak ve savaşı durdurmaktı. Rivayete göre Lübnan iç savaşında sokaklarda Feyruz çalmaya başlayınca silahlar susarmış.

Feyruz gibi bir sanatçının böyle bir ortamda ve dönemde halkını sesinden mahrum etmesi pek çok toplumu etkiledi. Feyruz hep dolaylı olarak mezhepleri bir ahenk içerisinde yaşamanın yollarını aramaya teşvik etti. Sanatçının toplum üzerindeki etkisi o kadar büyüktü ki, barış yanlısı radyolar bu kritik iç savaş döneminde her sabah güne Feyruz’un bir parçası ile başladılar.

İlk Avrupa TV performansını, 24 Mayıs 1975'te Fransız televizyonunda gerçekleştirdi. En büyük hitlerinden biri olan "Habbaytak Bissayf"ı söyleyen Feyruz'u performanstan sonra programın sunucusu Fransız yıldız Mireille Mathieu sarılarak kutladı. Fransa'da TV'de katıldığı canlı bir programda sunucunun araplarla ilgili kötü konuşması sonucu fransızca bilmesine rağmen konuşmayı kesmiş ve tercüman istemiştir. Tercüman gelmezse konuşmayacağını belirterek Arap halkının onurunu ve kimliğini tüm Fransa önünde bu yolla savunmuş ve ortadoğu halklarının kalbine bir kez daha işlemiştir.

1986 yılında Londra’daki Royal Festival sahnesinde verdiği konserin biletleri karaborsada 1000 Pound’un üzerinde alıcı buldu. Bu rakam günümüz için bile fahiş bir tutardır.

2008'de Şam'de verdiği konser, Lübnan ve Suriye arasındaki gergin ilişkiler nedeniyle büyük tartışma yarattı. Bazı milletvekilleri Feyruz'a konseri iptal etmesi teklifinde bulundu. Suriye'de 7000 hayranı tarafından, arabasının Suriye sınırından geçmesi ile çığlıklarla karşılandı. Neredeyse her Suriye medya biriminde Feyruz şarkıları çaldı. Radyo kanalları, TV kanalları, restoran ve kafeler, Feyruz'un 20 yıllık aradan sonra Suriye'ye gelmesinin etkisi altındaydı. Ancak bu tartışma Lübnan'daki popülaritesini etkilemedi ve Batı Beyrut'ta binlerce Müslüman'la birlikte toplu cuma duası'nda yer aldı.

2013 yılındaki bir açıklamasıyla Hizbullah lideri Nasrallah'ı desteklediğini ve çok sevdiğini ifade etmesinin ardından Lübnan'ı karıştırdı. Maruni Hıristiyan köklerini iç savaş yıllarında ‘reddederek’ Filistinli mültecilerden yana tavır koyan Feyruz’un sözleri sosyal medyada alevli tartışmalar yarattı. Hizbullah’ın Esad rejimiyle bağlantısı nedeniyle sertçe eleştiren Lübnanlı siyasetçilerden, Dürzi lider Velid Canbolat efsanevi şarkıcıyı savundu. Canbolat “Feyruz eleştirilemeyecek kadar büyük bir isim. Bir siyasi cephe ya da ittifakla anılmayacak kadar büyük bir isim. İcra ettiği sanatın yüksek kalitesi dar siyasi gruplara indirgenemez. Onu her ayrımın üzerindeki konumunda tutmaya devam edelim” dedi.
Lübnan siyaseti üzerinde etkili olduğu dönemde halkın önemli bir kısmının tepki gösterdiği Suriye’ye, 2008’de Şam’da konser vermeye giden Feyruz’a yönelik eleştirilere oğlu Rahbani “Direnişin efendisine sevgiyi belli etmek imkânsız gözüküyor. Feyruz ve Nasrallah’a saldıran herkes İsrail’i savunur” cevabını verdi.

Feyruz'un sanatının dışındaki önemi Lübnan ulusunun inşasının en önemli aracı olmasından kaynaklanmaktadır. "Yıldızların elçisi, ayın komşusu" ve "Gecenin sabaha kavuşması" yakıştırmalarıyla anılan bu büyük sanatçı, resmi adıyla "Nouhad Haddad" ezilen ve ağır savaş şartları altında tarifsiz acılar çeken ortadoğu halklarının kalbinde silinmez bir mühür, yeri değişmez bir sevgilidir.